Drzewa w stylu literackim (bunjin) wyglądają na proste do zrobienia, wymagają jednak sporo wytrwałości i sumienności. Zapraszam do zapoznania się z notatkami.

Główne cechy

Styl jest trudny do opisania i raczej nie da się go wyrazić w jednoznacznych wytycznych.

Ale spróbujmy opisać główne cechy:

Pień

Pień jest wydłużony i smukły, musi sprawiać wrażenie starego i doświadczonego przez warunki i czas. U podstawy pień nie powinien być masywny i gruby. Natomiast stara kora czy shari są tutaj dobrymi wyróżnikami.

Przebieg pnia:

• generalnie pionowy – to szybkość, witalność
• powyginany – subtelność i delikatne piękno
• cienki – delikatność, ale i siła

Zmienność przebiegu pnia, czyli mieszanka powyższych cen charakterystycznych, mają świadczyć o gwałtownym kontraście siły i delikatności. Niektórzy bonsaiści starają się osiągnąć około 7 wygięć pnia na jego całej długości.

Gałęzie

Gałęzie główne są mocno zarysowane i widoczne. Liczne zakrzywienia i załamania imitują szybkie i zdecydowane pociągnięcia pędzla w kaligrafii. W naturze oddaje to szybkie obumieranie młodych gałęzi, a nowe przyrosty z czasem powodują charakterystyczny połamany kształt gałęzi.

Forma:

• Gałęzie w kształcie rogów łosia – zakrzywione do góry
• Gałęzie w kształcie nóg kraba – zakrzywione w dół

Gałęzie są kształtowane głównie przez cięcie, a nie drutowanie. Dzięki temu załamania ostre i lepiej oddawały obumieranie gałęzi z naturze.

W przeciwieństwie do innych stylów, pierwsza gałąź wcale nie musi być najbardziej masywna. Dlatego w kompozycjach literackich, na niższych partiach pnia często występują mniejsze gałęzie.

Liście, kwiaty, korzenie

• liście – część zielona jest powinna być szczątkowa i drobna. Stąd też do stylu literackiego preferowane są gatunki z małymi liśćmi. Listowie na dolnych gałęziach jest rzadkie, gęstnieje w kierunku wierzchołka.
• kwiaty, owoce – do stylu literackiego pasują jedynie te gatunki, wydające niewielkie kwiaty i owoce, które będą pasowałym tym samym do lekkiej kompozycji
• korzenie nie są równomiernie rozmieszczone wokół pnia, nie są także zbyt wyeksponowane, są natomiast delikatnym uzupełnieniem kompozycji (oczywiście istnieją kompozycje wykorzystujące korzenie jako przyszły pień, ale to już inna historia). Nebari również nie jest rozbudowane, aby nie nadawać drzewu zbędnej ciężkość.

W prostocie leży dostojność i smak. Minimalizm, to także kreowanie przestrzeni poprzez stosowanie pustki.

Cel kompozycji

Celem jest stworzenie kompozycji lekkiej, ale wyrażającej walkę drzewka z żywiołami na przestrzeni długiego czasu. Drzewko ma dokumentować spokojną siłę, grację i odporność na ekstremalnie niesprzyjające warunki.

Nadrzędnym celem jest jednak stworzenie poetyckiego piękna.

To co cieszy umysł, ma a pierwszeństwo przed tym co cieszy oko.

Pochodzenie

Malarstwo chińskie

Styl literacki wywodzi się z malarstwa chińskiego Wenrenhua. Chińscy artyści tego okresu nie starali się naśladować natury, ale poprzez naturę wyrazić subiektywne treści. Zatem nie realizm był tu celem,co oddanie pewnego wrażenia. Celem nie było ucieszenie oka, ale uradowanie serca. Poprzez kształt starano się wywołać w widzu pewne uczucia.

Mistrzowie malarstwa literackiego (warto poszukać ich obrazów na stronie chińskiego muzeum online):

• Shen Zhou
• Wen Zhengming
• Ma Yuan
• Sheng Zizhao (Sheng Mao)
• Shi Tao
• Zhu Da
• Kun Can
• Hong Ren

Przez następne lata chińska sztuka była coraz bardziej pod wpływem rozwijającej się literatury. Wielu pisarzy Chin zainteresowało się otaczającymi ich obrazami i czuli potrzebę wyrażenia swoich myśli w obrazach na płótnie zamiast jedynie  pisaniem.

Z czasem chińscy pisarze stworzyli nową erę chińskiego malarstwa zdominowanego przez ich wolny i elegancki styl uchwycenia piękności natury.

Kaligrafia chińska

Kaligrafia,czyli piękne pisanie, służyła również do wyrażania myśli i stanu emocjonalnego. Pociągnięcia pędzla mówiły dużo o właścicielu i jego charakterze.

W stylu literackim możemy znaleźć odniesienia do kaligrafii stylu trawy (ts’ao-shu), stylu cechującego się pozorną niestaranością, w którym liczbę pociągnięć pędzla starano się zredukować do minimum. Stąd też otrzymywano kreskę ciągłą, którą w bonsai możemy próbować odnieść do przebiegu pnia naszych drzewek:

Tworzenie bonsai w stylu literackim

Materiał wyjściowy

Tradycyjnymi materiałami jest tzw. trzech zimowych towarzyszy: sosna, morela i bambus.

Twardy jak sosna zimą, powściągliwy jak nieugięty bambus i szlachetny jak kwitnąca morela. Trzej zimowi kompani.

Jakie cechy powinien posiadać materiał przeznaczony na styl literacki?

• wydłużony smukły pień (należy bezwzględnie unikać grubych pni)
• stara kora
• linia pnia powinna być wyrazista i płynna

Gatunki drzew na styl literacki

Do stylu literackiego wykorzystywane są zarówno gatunki iglaste (najczęściej sosny i jałowce), jak i liściaste (klon palmowy, morela).

Gatunki kwitnące dostarczają kompozycji dodatkowych znaczeń, w zależności o czasu kwitnienia i symboliki danego kwiatu.

W szczególności drzewa liściaste, zmianiając kolory w ciągu roku i zrzucając liście na zimę, oddają wieczny, miarowy cykl natury. Podczas, gdy drzewa iglaste świadczą o silne, nieugiętości i wytrwałości.

Materiały na styl literacki powinno się pobierać z natury, tak aby posiadały w/w cechy.

Gatunki:

• sosna pięcioigielna (szczególnie: zushio ze względu na małe igły)
• sosna czarna i czerwona
• jałowiec chiński – w moim przekonaniu najlepiej wygląda w stylu literackim
• cis japoński
• wiąz drobnolistny
• cyprys
• cedr
• tamaryszek
• klon palmowy
• azalia
• ognik
• granat
• bukszpan

Artyści najczęściej korzystają z materiału szkółkarskiego (2-3 letnie sadzonki) rozpoczynając ich prowadzenie w kierunku bonsai. Wstępnie gotowe drzewko przy dobrym prowadzeniu można osiągnąć w około 6-8 lat.

Zaraz na początku nadaje się pniu wymagany przebieg. Tak aby w późniejszym okresie pień pokrył się równo korą i zabieg mocnego gięcia i cięcia nie był już widoczny.

Wysokość pnia docelowego drzewka to najczęściej 80-110 cm.

Doniczki

Do stylu literackiego najczęściej wybierane są doniczki okrągłe lub sześciokątne:

Przeczytaj również, jak dobrać doniczkę do bonsai.